Skills in de Stad: Zo geef je jongeren een dak én een toekomst

“Kosten, wat zijn dat? Wij praten over investeringen. Moet er een pand worden opgeknapt? Laat de jongeren vanaf dag één zelf helpen. Beschermd of begeleid wonen? Dat is veel te beperkt. Bij ons krijgen de jongeren coaching.” Maatschappelijk ondernemer Frank Köster vertelt bevlogen over zijn werk als concept ontwikkelaar en externe projectleider van ‘Skills in de Stad’ voor het Rijksvastgoedbedrijf, dat vastgoed beschikbaar stelt. 

Hoe kwam je op het idee van Skills in de stad?

“Ik heb jaren gewerkt bij woningcorporaties, het rijk, gemeentes en in het bedrijfsleven. Steeds opnieuw zag ik dat er een grote groep kwetsbare jongeren is die ergens dreigt uit te vallen. Vaak is er dan een woonprobleem. Als we dat oplossen, blijkt dat er meer problemen zijn: Ze maken hun opleiding niet af. Vervolgens dient zich het probleem aan dat ze geen bagage hebben om aan het werk te gaan. Allerlei organisaties regelen het werken, het leren en het wonen voor die jongeren, telkens met een berg support eromheen. Hier zijn mooie projecten voor, maar niet op één plek, in één gebouw. Skills in de Stad doet dit wel. Wij brengen werken, leren, wonen en coaching bij elkaar in leegstaand vastgoed.”

“We draaien nu twee pilots, in Leeuwarden en Maastricht. We brengen partijen bij elkaar en zorgen dat ze een gezamenlijk doel gaan nastreven. Dat ze mee-investeren, werk naar de locatie brengen, onderwijs uit de schoolbankjes halen. Alle hordes waar jongeren mee te maken hebben, nemen wij tegelijkertijd weg, zodat ze de finish bereiken. Dat kan alleen door samen te werken in kruisverbanden; niet meer in losse trajecten.”

Van, voor en door jongeren

“In Maastricht gaan we een pand van de Koninklijke marechaussee verbouwen. We wachten niet totdat het klaar is, maar maken er meteen een leer-werkplek voor de jongeren van.” Skills in de stad biedt eindeloos veel mogelijkheden. “Die ga je pas zien als je het vraagstuk met verschillende partijen bekijkt.” Zo opperde een partner van het Skills project in Maastricht om naast het pand een Zorghotel te maken (voor mensen die na een ziekenhuisopname niet meteen naar huis kunnen, red.). “Wat is er nu mooier om in dat gebouw ook jongeren woonruimte te bieden en ze tegelijkertijd een werkplek in de zorg te geven?”

Hoe motiveren jullie de jongeren om mee te doen?

“Ten eerste doen ze vrijwillig mee. Dit betekent dat ze al ergens een stukje motivatie hebben. Wij proberen ze te verleiden. Met een eigen woonruimte in een bijzonder pand op een aantrekkelijke plek in de stad. We bieden ze perspectief op een werkplek en ze verdienen ook meteen een inkomen. Ze komen in een omgeving die wat van ze vraagt, maar hen vooral veel brengt.”

Jongeren wonen een jaar of twee via het project en verhuizen dan naar een zelfstandige woonruimte. “We coachen ze niet alleen bij het wonen, maar op alle onderdelen. Ze oefenen met werknemersvaardigheden als op tijd komen en hoe je je gedraagt op je werk. Ze leren ook betalen en budgetteren. In ons concept is dit allemaal met elkaar verbonden. Met de partners investeren we in talenten en in alle ‘skills’ die jongeren nodig hebben in de samenleving."

Hoe organiseren jullie de samenwerking met partners?

“Partijen waarmee we samenwerken spreken we niet alleen aan op hun maatschappelijke verantwoordelijkheid. Iedereen heeft ook zakelijke belangen; het is geen liefdadigheid. Een school bijvoorbeeld heeft er belang bij dat een jongere niet uitvalt, ook financieel gezien, en zoekt een partner die dit kan regelen. Bedrijven hebben weer andere motieven: ze kampen met vergrijzing en hebben nieuwe werknemers nodig. Werkgevers willen graag in het project investeren, want het levert hen jonge mensen met vaardigheden op.”

Skills in de stad is actief bezig met de maatschappelijke kosten-batenanalyse (mkba), een instrument om de effecten op de welvaart in te schatten. Hoe laten jullie zien dat deze groep jongeren geld oplevert?

“We hebben voor alle partijen doorgerekend wat de baten zijn: we hebben zowel het maatschappelijke rendement als de keiharde euro’s in beeld gebracht. Stel, je bent een bouwbedrijf. Dan kan ik je precies voorrekenen wat een jongere uit ons project voor waardetoevoeging voor je bedrijf zal zijn.”

“Met Skills in de stad raken we het maatschappelijke hart van organisaties: ze willen iets goeds doen voor de samenleving. We maken ook zichtbaar dat hun inspanningen een investering zijn – geen kosten, maar waarde.” 

Ter illustratie vraagt Frank zich hardop af wat het verschil is tussen een thuisloze jongere en een toerist. “Eigenlijk is er geen verschil: beiden hebben om vijf uur ’s middags ergens een dak nodig. Lukt het ons om in recordtijd hotels uit de grond te stampen? Ja, voor de toerist kunnen we dat regelen, want die zien we als een bron van inkomsten. De dakloze jongere vinden we een kostenpost. Maar als je ze perspectief biedt, dan zie je dat er wel degelijk geld wordt gegenereerd als je die jongeren op tijd onderdak biedt. Dat is allemaal berekend in onze MKBA. Daarom kunnen we tegen het bedrijfsleven zeggen: jullie zijn ook aan zet, want de baten komen ook bij jullie terecht. En bij de ROC’s. En bij de overheid. En als besparing in de zorg.”

Welke tips heb je voor organisaties die een vergelijkbaar project willen opzetten?

“Denk niet: hoe geef ik jongeren een dak? Maar: hoe geef ik hen perspectief op lange termijn? Zorg dat je een enthousiast team bij elkaar krijgt dat zich voor een langere periode aan het project verbindt. Continuïteit is essentieel om zaken voor elkaar te krijgen. En betrek meteen alle partijen bij je team: het bedrijfsleven, het onderwijs en natuurlijk de gemeente. Zo leert iedereen elkaar snel kennen en krijg je ook sneller de neuzen dezelfde kant op.”

Zijn er ook valkuilen?

“Bij een hulpvraag hebben we nu te maken met verschillende loketten met een ‘schot’ ertussen en een eigen potje. Dat is echt een valkuil. Want waar de ene afdeling een baat ziet, ziet de andere een last. Mijn advies luidt daarom: kom meteen met één budget en hang dat niet meer aan de jongere, maar aan de plek die je financiert in dit project.” Frank noemt dat het grote ontschotten zowel bij gemeenten als bij de Rijksoverheid. “Het maakt uiteindelijk niet uit waar de baten vallen – het is allemaal het publieke domein.”

Welke panden zijn geschikt?

“Het rijk is mede-initiatiefnemer van Skills in de Stad en zet er rijksvastgoed voor in. Ook gemeenten hebben veel leegstaand publiek vastgoed. Denk aan scholen, zorginstellingen, gemeentehuizen. Ook die gebouwen zijn ideaal voor het project. Je hoeft niet eerst een groot pand te zoeken. Je kunt ook werken met verschillende kleinere gebouwen die samen onder het concept vallen.”

Wat vinden de jongeren er eigenlijk zelf van?

“Ze zijn heel enthousiast. Je ziet ze verrast denken: dus ik krijg vooraf al iets – woonruimte – zonder dat ik eerst iets moet doen? Dat is echt een triggerpunt. En ze hebben perspectief op werk, en altijd dezelfde coaches, en ze zitten niet in een zorgcentrum.” Dat laatste is essentieel voor het slagen van het project, zowel bij de jongeren als bij werkgevers, weet Frank. “Als je tegen een werkgever zegt dat een jongere zorg krijgt, dan denken ze dat diegene ziek is. Dus weg met het woord zorg: ze krijgen coaching en begeleiding.”

Frank wil tot slot af van de term ‘dak- en thuisloze jongeren’. “Als ik dat begrip gebruik, zie ik meteen wenkbrauwen fronsen: ‘dat zal wel moeilijk zijn’.” Hij pleit ervoor om deze groep anders neer te zetten. “Is het een kwetsbare jongere? Of een talentvolle jongere? Het is maar net hoe je het bekijkt. Uiteindelijk zijn het allemaal jongeren met een talent, alleen hebben sommige even geen dak boven het hoofd; die hebben een steuntje nodig.” Zeker nu de gevolgen van de coronacrisis zichtbaar worden moeten we extra investeren in de groep kwetsbare jongeren. Anders staan ze permanent buiten spel.

Ook Skills bij jou in de stad of regio?

Ook Skills bij jou in de stad of regio?
Werk je bij een school of een gemeente en wil je Skills in de stad ook bij jou in de omgeving opzetten? Frank helpt je graag om de verbindingen te leggen.
Frank Köster info@ics-advies.nl 
www.ics-advies.nl/skillsindestad